पंतप्रधान मुद्रा कर्ज: प्रधानमंत्री मुद्रा कर्ज योजना (PMMY) ही एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, जी ८ एप्रिल २०१५ रोजी सुरू करण्यात आली. या योजनेचा मुख्य उद्देश सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योग (MSME) तसेच नव्याने निर्माण झालेल्या उद्योजकांना आर्थिक मदत देणे आहे. या योजनेअंतर्गत, कोणत्याही प्रकारच्या उद्योगासाठी कर्ज मिळवणे सोपे करण्यात आले आहे. देशातील बेरोजगारी कमी करण्यासाठी आणि उद्योजकतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी या योजनेचे फायदे महत्त्वाचे आहेत.
अनुक्रमणिका
१. योजनेची उद्दिष्टे आणि स्वरूप
२. लाभार्थ्यांसाठी पात्रता निकष
३. मुद्रा कर्जाचे प्रकार
४. अर्ज प्रक्रिया
५. योजनेचे फायदे
६. योजनेची अंमलबजावणी आणि यश
७. महत्त्वाचे मुद्दे आणि मर्यादा
१. योजनेची उद्दिष्टे आणि स्वरूप (Objectives and nature of the scheme)
प्रधानमंत्री मुद्रा कर्ज योजनेचे उद्दिष्ट लघु आणि मध्यम उद्योगांना आर्थिक सहाय्य देऊन रोजगार निर्मिती करणे आणि स्थानिक अर्थव्यवस्थेला चालना देणे आहे. या योजनेअंतर्गत, ५०,००० ते १० लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज दिले जाते. हे कर्ज बिगर-कॉर्पोरेट, बिगर-शेती लघु उद्योगांसाठी योग्य आहे.
२. लाभार्थ्यांसाठी पात्रता निकष (Eligibility criteria for beneficiaries)
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी, लाभार्थी १८ वर्षांपेक्षा जास्त वयाचा असावा. कोणत्याही प्रकारचे व्यवसायी, स्टार्टअप, दुकानदार, लघु उत्पादक, सेवा प्रदाता आणि व्यापारी या योजनेसाठी अर्ज करू शकतात. लाभार्थी कोणत्याही बँकेचा कर्जबुडवा नसावा. पंतप्रधान मुद्रा कर्ज
हे पहा: SBI Personal Loan Scheme 2025 : वैयक्तिक कर्ज – सर्वकाही जाणून घ्या
३. मुद्रा कर्जाचे प्रकार (Types of Mudra Loan)
प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेअंतर्गत तीन प्रकारची कर्जे दिली जातात:
शिशु योजना: ५०,००० रुपयांपर्यंतचे कर्ज.
किशोर योजना: ५०,००१ रुपयांपासून ते ५ लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज.
तरुण योजना: ५ लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज.
हे वर्गीकरण व्यवसायिकाच्या गरजेनुसार केले गेले आहे.
४. अर्ज प्रक्रिया (Application process)
मुद्रा कर्जासाठी अर्ज करण्यासाठी, लाभार्थ्याने जवळच्या बँक किंवा वित्तीय संस्थेशी संपर्क साधावा. अर्ज करताना, व्यवसायाची माहिती, ओळखपत्र, पत्ता पुरावा, व्यवसाय योजना आणि संबंधित कागदपत्रे सादर करावी लागतात. अनेक बँका ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया देखील प्रदान करतात, ज्यामुळे अर्जदार सोयीस्कर पद्धतीने अर्ज करू शकतात.
हे पहा: ई-महिलांना मोफत शिलाई मशीन आणि १५,००० रुपये मिळतील
५. योजनेचे फायदे (Benefits of the Scheme)
या योजनेअंतर्गत कर्जावरील व्याजदर इतर व्यवसाय कर्जांपेक्षा कमी आहे. शिवाय, कर्जासाठी कोणत्याही तारणाची आवश्यकता नाही. यामुळे नवीन उद्योजकांना आर्थिक मदत मिळणे सोपे होते. या योजनेत महिलांना विशेष प्राधान्य दिले जाते, ज्यामुळे महिला उद्योजकता वाढविण्यास मदत होते.
६. योजनेची अंमलबजावणी आणि यश ( Implementation and Success of the Scheme)
मुद्रा योजनेअंतर्गत आतापर्यंत लाखो लाभार्थ्यांना कर्ज मंजूर करण्यात आले आहे. देशभरातील लघु आणि मध्यम उद्योगांना पाठिंबा देण्यासाठी ही योजना महत्त्वाची ठरली आहे. महिला, अनुसूचित जाती/जमाती आणि इतर मागासवर्गीय समुदायांसाठी ही योजना विशेषतः फायदेशीर ठरली आहे.
हे पहा: ई-कला म्हणजे चित्रकला, शिल्पकला, चित्रपट, नृत्य, लेखन, छायाचित्रण किंवा नाट्य यासारख्या भौतिक माध्यमातून कल्पना आणि भावनांची अभिव्यक्ती
७. महत्त्वाचे मुद्दे आणि मर्यादा (Key Points and Limitations)
मुद्रा योजना यशस्वी झाली असली तरी काही आव्हाने आहेत. कर्ज परतफेडीचा दर कमी असल्याने काही बँका कर्ज मंजूर करण्यास कचरतात. शिवाय, अनेक लाभार्थ्यांना व्यवसाय व्यवस्थापनाचे योग्य ज्ञान नसते, ज्यामुळे कर्जाचा पूर्ण लाभ मिळणे कठीण होते. पंतप्रधान मुद्रा कर्ज