ई-श्रम कार्डधारक भारतात असंघटित क्षेत्रात काम करणाऱ्या कामगारांची संख्या मोठी आहे. या कामगारांनी देशाच्या अर्थव्यवस्थेत महत्त्वाचे योगदान दिले असले, तरी त्यांच्या आर्थिक सुरक्षिततेसाठी आणि कल्याणासाठी फारच कमी सुविधा होत्या. या पार्श्वभूमीवर केंद्र सरकारने कामगारांसाठी आर्थिक सहाय्य, विमा, पेन्शन आणि इतर सुविधा देणारी ई-श्रम योजना सुरू केली आहे.
ही योजना प्रामुख्याने असंघटित क्षेत्रातील कामगारांच्या आर्थिक स्थिरतेसाठी तयार करण्यात आली आहे. या लेखात आपण ई-श्रम कार्ड योजनेचे फायदे, अर्ज प्रक्रिया, पात्रता आणि त्याचा आपल्या जीवनावर होणारा सकारात्मक परिणाम जाणून घेणार आहोत.
ई-श्रम कार्डधारकांना मिळणार 3000 हजार रुपये
ई-श्रम कार्ड म्हणजे काय?
ई-श्रम कार्ड ही भारत सरकारने असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसाठी सुरू केलेली राष्ट्रीय योजना आहे. यामध्ये कामगारांची माहिती एकाच ठिकाणी साठवून त्यांना विविध शासकीय योजनांचा लाभ दिला जातो. ई-लेबर कार्ड प्राप्त केल्यानंतर, संबंधित कामगाराला एक युनिक आयडेंटिफिकेशन नंबर (UAN) जारी केला जातो, जो त्याला आर्थिक सहाय्य आणि विमा योजनांमध्ये प्रवेश सुलभ करतो.
ई-श्रम कार्ड अंतर्गत सुविधा
ई-श्रम कार्ड योजना कामगारांना अनेक सुविधा पुरवते, ज्यामुळे त्यांचे जीवनमान उंचावण्यास मदत होते. या सुविधा पुढीलप्रमाणे आहेत.
1. आर्थिक मदत
ई-श्रम कार्ड धारकांना दरमहा 500 ते 2000 रुपये आर्थिक मदत दिली जाते.
कोणत्याही आपत्कालीन गरजेसाठी किंवा विशेष परिस्थितीसाठी सरकारकडून जास्तीत जास्त मदत दिली जाते.
ही मदत थेट लाभ हस्तांतरण (DBT) मोडद्वारे कामगारांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
2. पेन्शन योजना
वयाची 80 वर्षे पूर्ण झाल्यानंतर, ई-श्रम कार्डधारक कामगारांना दरमहा 23,000 रुपये पेन्शन दिली जाते.
ही योजना वृद्धापकाळात आर्थिक स्थैर्य प्रदान करते आणि दैनंदिन गरजा पूर्ण करण्यास मदत करते.
3. अपघात विमा योजना
अपघाती मृत्यू झाल्यास कुटुंबाला 2 लाख रुपयांपर्यंतची आर्थिक मदत दिली जाते.
अंशतः अपंगत्व आल्यास 1 लाख रुपयांच्या मदतीची तरतूद आहे.
अपघातानंतरच्या वैद्यकीय खर्चासाठी आर्थिक सहाय्य देखील उपलब्ध आहे.
4. आरोग्य आणि शिक्षण सुविधा
कामगारांना वैद्यकीय मदतीसाठी विमा योजना उपलब्ध आहे.
त्यांच्या मुलांना शिक्षणासाठी आर्थिक मदत मिळते.
कौशल्य विकासासाठी प्रशिक्षणाची सुविधा दिली जाते.
ई-श्रम कार्डधारकांना मिळणार 3000 हजार रुपये
ई-लेबर कार्डसाठी पात्रता
ई-श्रम कार्डसाठी अर्ज करण्यासाठी काही निकष निश्चित करण्यात आले आहेत. या योजनेसाठी पात्रता खालीलप्रमाणे आहे.
अर्जदार हा भारताचा नागरिक असावा.
अर्जदाराचे वय 16 ते 59 वर्षे दरम्यान असावे.
अर्जदाराने मजूर, रिक्षाचालक, बांधकाम कामगार, शेती कामगार इत्यादी असंघटित क्षेत्रात काम केले पाहिजे.
अर्जदार इतर कोणत्याही सरकारी पेन्शन योजनेचा सदस्य नसावा.
ई-श्रम कार्डसाठी अर्ज कसा करावा?
ई-लेबर कार्डसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया अतिशय सोपी आहे. अर्जदार खालील प्रकारे अर्ज करू शकतो:
ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया
- कामगार मंत्रालयाच्या अधिकृत वेबसाइटवर जा.
- तुमचा आधार क्रमांक आणि मोबाईल नंबर वापरून नोंदणी करा.
- अर्जामध्ये तुमचे नाव, पत्ता, वय, व्यवसाय, बँक खाते क्रमांक आणि इतर आवश्यक माहिती भरा.
- अर्ज सबमिट केल्यानंतर तुम्हाला ई-श्रम कार्ड दिले जाईल.
- CSC केंद्राद्वारे अर्ज
- जवळच्या कॉमन सर्व्हिस सेंटरला (CSC) भेट द्या.
- आधार कार्ड आणि बँक तपशीलांसह अर्ज प्रक्रिया पूर्ण करा.
ई-श्रम कार्डचे फायदे
1. सामाजिक सुरक्षा
ई-श्रम कार्ड असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना सामाजिक सुरक्षा प्रदान करते. यामुळे भविष्यासाठी त्यांचा आर्थिक पाया मजबूत होतो.
2. सोपी प्रक्रिया
या योजनेत सर्व प्रक्रिया ऑनलाइन असल्याने कामगारांना कोणत्याही कार्यालयात जाऊन धावपळ करावी लागणार नाही.
3. थेट लाभ हस्तांतरण
आर्थिक मदत आणि इतर फायदे थेट कामगाराच्या बँक खात्यात जमा केले जातात.
4. कामगार डेटाबेस
ई-लेबर कार्ड सरकारला राष्ट्रीय स्तरावर कामगारांच्या डेटामध्ये प्रवेश प्रदान करते, ज्यामुळे योजनांची प्रभावी अंमलबजावणी करणे शक्य होते.
ई-श्रम कार्डधारकांना मिळणार 3000 हजार रुपये