‘पिक विमा’ योजना ही नैसर्गिक आपत्तींमुळे होणाऱ्या पिकांच्या नुकसानाची भरपाई करण्यासाठी शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वाची योजना आहे. भारतात, ही योजना ‘प्रधानमंत्री फसल विमा योजना’ (PMFBY) या नावाने राबविली जाते आणि महाराष्ट्रात ती ‘एक रुपया पीक विमा योजना’ म्हणून ओळखली जाते.
१. योजनेचा उद्देश
नैसर्गिक आपत्तींमुळे (उदा. अतिवृष्टी, गारपीट, पूर, दुष्काळ), कीटक आणि रोगांमुळे पिकांचे नुकसान झाल्यास शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत देणे.
शेतकऱ्यांना शेतीत टिकून राहण्यासाठी आणि आर्थिकदृष्ट्या सक्षम होण्यासाठी मदत करणे.
यादीत नाव पहा
२. योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये
प्रीमियम: महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना आता विमा प्रीमियमच्या फक्त १ रुपये भरावे लागतात. उर्वरित प्रीमियम राज्य आणि केंद्र सरकारे भरतात.
जोखीम संरक्षण:
पेरणीपूर्वीचे नुकसान: नैसर्गिक आपत्तींमुळे पेरणी न झाल्यास.
पीक वाढीच्या टप्प्यातील नुकसान: कापणीपूर्वीचे नुकसान.
स्थानिक आपत्ती: गारपीट, भूस्खलन, स्थानिक पुरामुळे झालेले नुकसान.
कापणीनंतरचे नुकसान: पीक कापणीनंतर १४ दिवसांच्या आत झालेले नुकसान (जेव्हा ते शेतात सुकविण्यासाठी ठेवले जाते).
नुकसान मूल्यांकन: विमा कंपन्या, कृषी विभाग आणि सरकारी अधिकारी संयुक्तपणे नुकसानीचे मूल्यांकन करण्यासाठी सर्वेक्षण करतात. भरपाईची रक्कम निश्चित केलेली नाही, ती नुकसानीच्या प्रमाणात अवलंबून असते.
३. अर्ज प्रक्रिया
शेतकरी डिजिटल इंडिया पोर्टल (डिजिटल सेवा केंद्र) द्वारे किंवा जवळच्या बँक शाखेत ‘पीक विमा’ योजनेसाठी अर्ज करू शकतात.
अर्ज करण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे:
आधार कार्ड
बँक पासबुक
जमिनीचा ७/१२ उतारा आणि ८ अ
पीक पेरणीचा स्व-घोषणा फॉर्म
४. भरपाईसाठी सूचना
पीकांचे नुकसान झाल्यास, विमा कंपनीला ७२ तासांच्या आत ऑनलाइन किंवा टोल-फ्री क्रमांकावर कळवावे लागेल.
यादीत नाव पहा
5.“प्रधानमंत्री फसल विमा योजना – PMFBY”
PMFBY अंतर्गत प्रति हेक्टर सरासरी विमा प्रीमियमची रक्कम ₹४०,७०० आहे — ही केंद्र आणि राज्य सरकारकडून मिळालेली एकत्रित रक्कम आहे.
ही रक्कम हंगाम, पीक प्रकार, जिल्हा आणि निकषांवर अवलंबून बदलू शकते.
जर तुम्ही “प्रति हेक्टर ₹१८,९००” असा उल्लेख केला असेल, तर ती विशिष्ट पीक किंवा जिल्ह्यासाठी असली पाहिजे परंतु अशी विशिष्ट रक्कम विविध मानक स्त्रोतांमध्ये आढळत नाही. म्हणून, हा दावा पडताळता येत नाही.
6.लाभार्थ्यांच्या यादीतील नाव तपासा
- अधिकृत वेबसाइट:
PMFBY वेबसाइट: pmfby.gov.in
ग्रामीण जिल्हे/राज्यांच्या कृषी विभागाच्या वेबसाइट (उदा. महाराष्ट्र कृषी विभाग)
लाभार्थी यादी किंवा अर्ज स्थिती विभाग निवडा.
- तपशील भरा:
जिल्हा निवडा → तालुका → गाव
आधार क्रमांक, अर्ज क्रमांक किंवा नाव वापरून शोधा.
- तपशील तपासा:
जर तुमचे नाव अस्तित्वात असेल तर – ते यादीत आहे.
जर नसेल तर – अर्ज, तपशील किंवा पात्रता चौकशी आवश्यक आहे.
तुम्हाला सध्याच्या “जिल्हानिहाय पीक विमा यादी” ची थेट लिंक हवी आहे का? तुम्ही मला सांगू शकाल का की तुम्ही कोणत्या जिल्ह्यातील आहात? त्यानुसार मी तुम्हाला अधिक अचूकपणे मदत करू शकेन.
7. महत्वाचे: पीक विम्याबाबत कोणत्याही अफवांवर विश्वास ठेवू नका. ७२ तासांच्या आत तुमच्या नुकसानाची माहिती विमा कंपनीला देणे महत्वाचे आहे. अधिक माहितीसाठी कृषी विभाग कार्यालयाशी संपर्क साधू शकता.